Đây là sự thật lạnh lùng và phũ phàng: Trừ khi bạn có được sự may mắn, hoặc bạn có một ông bác giàu có, người thích bạn nhất vừa mới chết; còn không thì phải mất một thời gian rất dài bạn mới có thể tích lũy được nhiều tiền.
Nếu bạn coi điều này là một lý do để từ bỏ hoặc đơn giản là không cố gắng nữa, bạn sẽ bỏ lỡ một số bài học lớn nhất mà cuộc sống dạy cho bạn. Những bài học được học trong cuộc hành trình chứ không phải ở đích đến. Trong suốt cuốn sách này, Solomon đã chia sẻ với chúng ta những mảnh quặng vàng, chia sẻ sự giàu có về trí tuệ của ông, và giúp chúng ta tìm hiểu các kho báu trong cuộc sống mà chúng ta có thể tích lũy trong khi đang đi trên con đường dẫn đến sự giàu có.

QUÁ GIÀU VÀ GIÀU QUÁ NHANH THÌ SAO?

Có nhiều câu chuyện về các triệu phú hiện nay, cuộc sống của họ đã bị hủy hoại bởi sự giàu có bất ngờ. Những người bình thường trúng xổ số hoặc có được số tiền lớn “chỉ sau một đêm” cảm thấy mình chỉ gặp những vấn đề nghiêm trọng vào một vài năm sau đó. Thật không may, những chuyện như thế có hằng hà sa số.
Hãy xem xét những ngôi sao trẻ có cuộc sống đã bị méo mó bởi sự giàu có khi tuổi còn rất trẻ. Tôi cho rằng những người này đã bị mất đi tuổi thơ của mình, vì họ đã đạt được quá nhiều thành công và quá nhiều tiền từ quá sớm. Michael Jackson, Lindsay Lohan, Macaulay Culkin, Danny Bonaduce, Tatum O’Neal, Judy Garland và nhiều người khác đều thiếu sự chín chắn và kinh nghiệm ở tuổi đó.
Có những người có tài năng phi thường nhưng phải chịu đau khổ trong phần lớn cuộc đời của họ, bởi vì họ không thể quản lý sự thành công và tiêu tiền của họ cho những việc làm mang tính tự hủy hoại. Hãy nghĩ về John Belushi, diễn viên hài xuất sắc, người đã chết vì dùng cocaine và heroin quá liều khi chỉ mới 33 tuổi. Chris Farley, 33 tuổi, đã chết vì dùng cocaine và heroin quá liều cùng căn bệnh béo phì. Jim Morrison, 27 tuổi, ca sĩ của nhóm nhạc rock The Doors, qua đời vì một cơn đau tim, cũng có thể do dùng thuốc quá liều. 27 tuổi đời, nhạc sĩ và tay ghi ta xuất sắc, Jimi Hendrix, đã chết vì dùng thuốc ngủ quá liều. Mới có 36 tuổi, nữ diễn viên Marilyn Monroe đã chết vì dùng thuốc quá liều.

Một số người cho rằng, đây là những ví dụ về sử dụng thuốc, đã hủy hoại những người đã có mọi thứ mà vẫn không thể được hạnh phúc. Trong một số trường hợp, điều đó có thể đúng. Xem xét những người này một cách thông cảm và trung thực hơn bằng cách nhớ rằng, nhiều người trong số những cá nhân tài năng này vốn là những người bình thường, làm việc chăm chỉ, những người được công chúng say đắm và công nhận là tài năng. Thật không may, việc công nhận đó quá nhanh và quá sớm. Chắc chắn có nhiều yếu tố góp phần vào hành vi tự hủy hoại này, nhưng sẽ khó mà phủ nhận được tác động của sự giàu có bất ngờ, sự giàu có đạt được trước khi có đủ khôn ngoan.
Phải có đủ thời gian mới trưởng thành được. Phải mất thời gian để biết suy nghĩ. Phải mất thời gian mới biết coi trọng ý nghĩa của cuộc sống. Chỉ khi chúng ta biết cảm ơn cuộc sống, và nhìn cuộc sống bằng con mắt chín chắn thì những phần thưởng của sự làm việc chăm chỉ và biết tiết kiệm mới đến với chúng ta.
Như chúng ta đã biết ở phần trước, Solomon đã nói: “Các kế hoạch của người mẫn cán dẫn đến lợi nhuận, và chắc chắn là sự vội vã sẽ dẫn đến đói nghèo” (Cách ngôn 21:05). Đó không phải là luận điểm cho những câu chuyện trên sao? Khi tiền bạc đến quá vội vàng, nó hầu như luôn luôn dẫn đến một dạng nghèo đói nào đó, nếu không phải về tài chính thì cũng là về tình cảm, xã hội, hay tinh thần. Tôi có thể hình dung rằng, hầu hết các bạn đọc của tôi đã đủ già để biết rằng hành vi tự hủy hoại là triệu chứng chứ không phải là căn bệnh.
Sự thật là sự thật. Phải mất nhiều năm, và thậm chí nhiều thập kỷ để làm tăng sự giàu có của bạn một cách khôn ngoan.

SỨC MẠNH CỦA CÁCH NHÌN

Thomas Jefferson - một trong những người sáng lập nên đất nước, người khôn ngoan nhất của chúng ta - đã nói: “Đừng bao giờ tiêu tiền của bạn trước khi bạn có nó.” Đây là một lời khuyên thật tuyệt vời, nhưng rất nhiều người bỏ qua sự thật này. Ngày qua ngày, họ sử dụng thẻ tín dụng của họ để mua sắm và hài lòng với việc trả tiền sau. Tại sao vậy? Bởi vì, giống như hầu hết chúng ta, họ là một phần của thế hệ muốn được hài lòng ngay lập tức. Chúng ta muốn nó ngay bây giờ, và những tấm thẻ tín dụng cho phép chúng ta có nó. Jefferson chắc sẽ phải kinh hoàng.
Tôi tin rằng, một trong những lý do chúng ta đang phải vội vã tích lũy tiền của như vậy - chúng ta tin tiền bạc sẽ tạo ra cho chúng ta một cuộc sống tốt hơn - là chúng ta đang không hài lòng với cuộc sống hiện tại của chúng ta. Tại sao vậy? Nếu bạn đang đọc phần này và đang sống ở một nước phát triển, bạn đã được tận hưởng một cuộc sống tốt hơn, thoải mái hơn, dễ dàng hơn so với những người khác trên thế giới. Hàng ngày, chúng ta có một khuynh hướng quên rằng, thật may mắn biết bao khi chúng ta được sống mà thậm chí không cần có nhiều tiền.
Tôi cũng giống như mọi người khác. Tôi đã phải đối mặt với những cám dỗ như thế, chứa chấp những mong muốn như thế, có những ước mơ lớn, muốn những điều tốt đẹp, và thỉnh thoảng lại cảm thấy rằng tôi xứng đáng được nhiều hơn tôi đang có. Khi những ý nghĩ này thấm vào tâm trí của tôi, tôi lại nhắc nhở bản thân mình nhớ lại một vài thứ. Trong 24 giờ tới, có khoảng 30.000 người, chủ yếu là trẻ em, sẽ chết vì đói. Ba mươi nghìn! Hơn một tỷ người không được tiếp cận với nước sạch. Ở một số nơi trên thế giới, bất kỳ ngôi nhà nào có diện tích trên 50 mét vuông đều được coi là một lâu đài. Có đến 95% dân số loài người đang sống với dưới 10 đôla một ngày.

Không bao giờ là quá sớm khi dạy cho con bạn về lợi ích của tiền bạc. Hãy dạy chúng cách làm việc để kiếm tiền và học cách tự hào và tự tôn. Hãy dạy chúng cách tiết kiệm và từ đó học cách đảm bảo an toàn, tiền bạc và về giá trị tiền bạc.
Hãy dạy chúng cách hào phóng với tiền bạc và từ đó học cách yêu thương.
- JUDITH JAMISON,
diễn viên và biên đạo múa người Mỹ gốc Phi

Xin bạn hãy hiểu cho, tôi không cố gắng để làm cho bất cứ ai cảm thấy buồn về sự giàu có của họ. Sự giàu có là một công cụ tuyệt vời để sửa chữa những sai lầm, sửa chữa những căn bệnh của xã hội, v.v... Tôi chỉ cố gắng để tự giúp bản thân mình và giúp bạn duy trì được cách nhìn đúng đắn của mình.
Tôi hoàn toàn không muốn gợi ý rằng chúng ta không nên tiết kiệm, đầu tư, hoặc cố gắng tích lũy thêm nhiều tiền bạc. Rốt cục, những gì cuốn sách này muốn nói là, tôi đang gợi ý rằng, nếu chúng ta thực sự bằng lòng với tình trạng hiện tại trong cuộc cuộc sống của chúng ta và duy trì một mức độ thoải mái của sự tồn tại trong mỗi giai đoạn của cuộc sống, chúng ta sẽ đưa ra được những quyết định tốt hơn về tiết kiệm và đầu tư.
Thái độ hài lòng và trách nhiệm tài chính là một trong những bài học lớn nhất mà chúng ta có thể dạy cho con cái mình. Hãy hình dung rằng trẻ em của chúng ta được ban phước lành khi chúng được học hỏi, qua tấm gương của chúng ta, để được hạnh phúc bất chấp hoàn cảnh tài chính hiện tại của chúng ra sao. Và cùng với điều này, chúng ta có thể dạy cho chúng: phải là những người quản lý tốt số tiền của chúng để có thể tiết kiệm và đầu tư cho tương lai của chúng.
Đức Thánh Paul đã viết một câu thơ tuyệt vời về chủ đề này. Ông nói: “Tôi biết những gì là cần có, và tôi biết những gì tôi đã có nhiều. Tôi đã biết được bí mật của việc được hài lòng trong mọi tình huống, dù đã ăn no hay đang đói, đã sống khi có nhiều thứ hay đang muốn có” (Philippians 4:12)1.
Tôi hy vọng bạn thấy “an bình” trong mọi tình huống. Tôi có thể đảm bảo với bạn rằng, cuộc sống của bạn sẽ hạnh phúc hơn nếu bạn có thể thuận theo chân lý này.
Một người bạn mục sư của tôi, Eric, đã thực hiện một bài giảng ngày Chủ nhật về Thành quả tinh thần (Galatians 5:22-23)2 theo cách tôi chưa bao giờ được nghe trước đây. Hãy nán lại cùng tôi khi tôi cố gắng nhớ lại lời giải thích của ông ấy.

LÀM ƠN CHUYỂN PHÂN BÓN CHO TÔI

Eric nhắc nhở chúng tôi rằng, một trong những “thành quả” của tinh thần là niềm vui. Mọi người đều thoải mái với câu này, vì tất cả chúng tôi đều đã đọc ít nhất vài phần của Kinh

Thánh, và biết điều này là đúng. Ông chuyển sang so sánh tinh thần với đất trồng, vì trái cây là một trong những sản phẩm kỳ diệu xuất phát từ mặt đất. Eric dẫn dắt chúng tôi đi qua ý tưởng rằng, đất càng “màu mỡ hơn” thì quả càng mọng nước hơn, to hơn, ngon hơn.
Tôi đã chăm chú theo dõi ông, thậm chí tôi không biết ông sẽ được dẫn đến đâu với phép suy luận này.
Sau đó, ông tiếp tục đặt câu hỏi rất rõ ràng. Eric nói: “Nếu chúng ta chấp nhận rằng, quả tốt hơn là do đất tốt hơn, thì cái gì làm cho đất màu mỡ hơn?” Câu trả lời với một thuật ngữ thô thiển tạo ra một phản ứng từ giáo đoàn, qua những tiếng cười to và một chút choáng váng. Ông tiếp tục nhắc nhở chúng tôi rằng, đó là “phân”, hay một thuật ngữ chính xác mang tính chính trị hơn là “phân bón,” làm cho đất màu mỡ.
Bây giờ tôi đã hoàn toàn bị lạc lối, nhưng tôi tin vào người bạn của tôi. Tôi ở lại nghe ông, hy vọng có được một câu hùng hồn và có thể hiểu được.
Eric cho rằng, trong cuộc sống của chúng ta sẽ có phân. Điều đó đã được dự kiến. Sau đó, ông lật lại vấn đề. Phân đúng là cái chúng ta cần để làm cho tinh thần của chúng ta phong phú. Và một tinh thần phong phú hơn, đến lượt nó, sẽ tạo ra nhiều niềm vui hơn. Ông đã cho tôi một cái gì đó để suy nghĩ.

Khái niệm này đã ăn sâu vào trong tâm trí tôi. Nó bắt đầu có ý nghĩa với tôi, rằng những khó khăn trong cuộc sống của chúng ta - thường có nhiều hơn những cái dễ dàng - tạo nên những đặc điểm về tính cách quan trọng nhất trong chúng ta. Ấn tượng này ở lại với tôi và có một tác động sâu sắc tới phản ứng của tôi với tất cả những chuyện tào lao đã diễn ra trong đời tôi. Bây giờ tôi hoan nghênh phân bón khi biết rằng nó sẽ sản sinh ra trái cây tốt hơn (thêm nhiều tình yêu, niềm vui, hòa bình, kiên nhẫn, lòng tốt, lòng trung thực, sự hiền thục, và tự do).

Kiên nhẫn và kiên trì có ảnh hưởng kỳ diệu. Đứng trước hai thứ đó, những khó khăn biến mất và những cản trở cũng tiêu tan.
- JOHN QUINCY ADAMS, 

tổng thống thứ sáu của Hoa Kỳ, và là con trai của tổng thống Hoa Kỳ thứ hai - John Adams

Vậy, quan điểm của tôi thế nào? Đó là: Hãy hài lòng với thực trạng của bạn, trong khi tiết kiệm và đầu tư cho tương lai của bạn. Đừng chờ đợi cho đến khi bạn giàu thì mới hạnh phúc. Đó là sự lãng phí cuộc sống. Hãy tận hưởng ngày hôm nay trong khi đang lập kế hoạch cho ngày mai.
Vua Solomon chắc chắn cũng biết điều này. Ông đã dạy chúng ta: “Một người tận tâm sẽ được ban phúc dồi dào, nhưng người hăm hở muốn làm giàu sẽ không thể không bị trừng phạt” (Cách ngôn 28:20). Tận tâm nghĩa là thế nào? Tôi tin rằng Solomon muốn nói, đó là người biết hài lòng với thực trạng của mình trong khi vẫn làm việc chăm chỉ cho tương lai của mình.

Chậm rãi và chắc chắn để thắng trong cuộc đua này. Đây là một câu chuyện cũ, nhưng là một câu chuyện chính xác.

HÀNH TRÌNH CŨNG QUAN TRỌNG NHƯ ĐÍCH ĐẾN

Có hàng trăm câu chuyện về những người làm những công việc bình thường và có thu nhập tối thiểu trong suốt cuộc đời của họ. Họ sống với cách thức tương xứng với thu nhập của họ. Họ có vẻ hạnh phúc, dạy con cái của mình biết đánh giá cao những điều đơn giản trong cuộc sống, và phất cao lá cờ vào ngày mồng 4 tháng Bảy. Những người này luôn có mặt trong những cuộc dã ngoại tại địa phương, ở các cuộc bắn pháo hoa và các cuộc diễu hành trong thị trấn. Họ có thể được coi là tình nguyện viên khi cần thiết, để nướng bánh cho các sự kiện ở địa phương, và không bỏ lỡ nhiều ngày làm việc.
Họ cũng giống như hàng triệu người Mỹ, nhưng có một điều họ đã làm khác với những người còn lại trong chúng ta. Họ tiết kiệm và đầu tư một số tiền nhỏ từ mỗi kỳ lĩnh lương. Tên của họ khác nhau, họ sinh sống rải rác trên toàn cầu, hành động cụ thể của họ khác nhau, nhưng tất cả cuối cùng đều như nhau: những số tiền lớn trong ngân hàng được tích lũy từ các khoản đóng góp nhỏ đó. Hầu hết những người này không bao giờ nói về những thành tựu tài chính của họ, vì họ không muốn đứng tách ra khỏi bạn bè của họ. Có lẽ họ cho rằng bạn bè của họ cũng đang làm như vậy. Họ coi đó như một hành động khôn ngoan và biết nghĩ đến tương lai. Tất nhiên là như thế.

VUI MỘT TÍ

Tôi không thích tiền, thực thế, nhưng nó giúp tôi an tâm.
- JOE LOUIS, 

võ sĩ quyền anh

Hãy nghĩ về những người này lúc họ nghỉ hưu. Tôi đánh cuộc là họ có một sự bình an nào đó. Họ không bao giờ phải lo lắng rằng họ sẽ hết tiền. Những người này có thể chi trả cho việc thỉnh thoảng ra ngoài để ăn một bữa ăn tối ngon lành, hoặc phô trương một chút, hoặc kỷ niệm những dịp đặc biệt bằng cách đưa cả gia đình cùng đi. Bạn bè của họ không bao giờ thực sự biết rằng, tại sao họ lại có khả năng ăn tiêu xa xỉ như vậy.

Chậm rãi và chắc chắn.

Bạn có bao giờ cảm thấy kiệt sức vì phải cố gắng để thành công không? Có phải bạn rất mệt mỏi do phải lập kế hoạch cho tương lai của bạn nên bạn không có đủ năng lượng để tận hưởng cuộc sống hôm nay không? Bạn đã nghe câu châm ngôn cũ “Hãy sống trong lúc này” chưa? Đó có phải là một trò đùa đối với bạn vì bạn luôn luôn kiểm tra bản quyết toán trong báo cáo đầu tư của bạn và tự hỏi, liệu bạn có đang đi đúng hướng với kế hoạch tiết kiệm hưu trí của bạn hoặc một số mục tiêu tiết kiệm khác không?

Tôi biết cái giá của thành công: cống hiến, làm việc chăm chỉ và không ngừng dâng hiến cho những điều bạn muốn nhìn thấy chúng xảy ra.
- FRANK LLOYD WRIGHT, 

kiến trúc sư lừng danh thế giới

Hãy nghe Solomon nói một lần nữa. “Đừng cố chịu khổ cực để làm giàu; hãy khôn ngoan để thấy được cái đang cản trở ta.” (Cách ngôn 23:04). Tôi hy vọng bạn tin rằng, những gì chúng ta đang thảo luận không có gì mới. Sự khôn ngoan này đã có từ hàng nghìn năm nay (Solomon sống cách đây 3.000 năm). Chỉ đơn giản là chúng ta đã bỏ lỡ hoặc không tin vào nó.
Hãy tin vào bản thân mình. Tin rằng bạn có thể đạt được ước mơ của bạn. Hãy giáo dục con cái bằng lời lẽ và những tấm gương. Hãy tin tưởng, nhưng đừng bám víu. Hãy làm việc, nhưng đừng căng thẳng. Hãy tiết kiệm, nhưng đừng vội vàng.

VUI MỘT TÍ NỮA THÔI

Nếu lúc đầu bạn không thành công thì hãy cố gắng, cố gắng lần nữa. Sau đó thì từ bỏ. Chẳng ích gì khi là một kẻ đại ngốc như thế.
- W. C. FIELDS, 

hoạt náo viên

Khi chúng ta đi đến phần cuối của những bài học từ vua Solomon, tôi khuyến khích bạn đi tiếp con đường của trí tuệ. Đừng dùng từ ngữ của tôi cho nó, mà hãy tự mình chứng minh những chân lí này. Hãy đọc phần cuối của cuốn sách này để có nhiều ý tưởng hơn nữa. Hãy đọc các cuốn sách bổ sung về chủ đề này. Đừng bao giờ bỏ cuộc, nhưng xin vui lòng đừng cho phép công việc của bạn vượt lên cuộc sống của bạn.
Tôi gộp cả những bình luận “vui một tí” vào suốt cuốn sách này, đơn giản là để gợi ý rằng, chúng ta nên thư giãn một chút trong khi tìm kiếm tự do về tài chính. Sự khôn ngoan được tìm thấy trong hành trình, chứ không phải ở đích đến. Hãy thiết lập các mục tiêu của bạn, hãy mơ ước về những ước mơ của bạn, nhưng hãy luôn luôn nhớ là nên tận hưởng những cuộc hành trình.
Hãy nhớ rằng, “chân lý luôn luôn đúng bất kể bạn có tin nó hay không.”
Chúng ta kết thúc ở nơi chúng ta bắt đầu. Trong phần giới thiệu tôi đã nói: “Nếu một bài học có vẻ quá đơn giản thì hãy đọc lại nó. Đôi khi, sự thật có sức mạnh thay đổi cuộc sống nhiều nhất lại ẩn chứa dưới cái vẻ bề ngoài đơn giản.” Nếu bạn thấy nó hữu ích, hãy đọc cuốn sách này một lần nữa.
Tôi muốn bạn hạnh phúc và khôn ngoan trong cuộc sống của bạn.

Hãy tự hỏi mình

1. Việc tạo ra sự giàu có cần phải có đủ thời gian, mình có kiên nhẫn để đi đến cùng được không?
2. Mình có dành thời gian để nhận ra sự giàu có mà mình đã có, đặc biệt là so với sự giàu có của nhiều người trên thế giới không?
3. Mình có coi những thất bại như những cơ hội để che đậy không? Mình có cho phép những thất bại làm cho mình mạnh mẽ hơn không?
4. Mình đã học được cách tận hưởng cuộc hành trình cũng như đích đến chưa?
5. Mình có đang rèn luyện tính kiên nhẫn về tài chính không?

Những việc cần làm một cách khôn ngoan

1. Có mục tiêu cho tương lai và hài lòng với hiện tại không phải là những khái niệm mâu thuẫn với nhau. Hãy dành thời gian để đánh giá cao những gì bạn đã có.
2. Lòng biết ơn là một thành phần mạnh mẽ trong hạnh phúc. Năm điều gì bạn biết ơn nhất?
3. Con đường đến thành công về tài chính có những khúc quanh co, có những bậc dốc đứng, và nhiều bất ngờ trên đường đi. Chậm rãi và chắc chắn thì sẽ chiến thắng trong cuộc đua chứ không phải chỉ là một câu chuyện đạo đức để kể cho trẻ em. Hãy quyết tâm để tạo ra sự tiến bộ, bất kể sự tiến bộ đó nhỏ như thế nào.
4. Hãy bắt đầu.

LỜI KHUYÊN CỦA NGƯỜI XƯA

CÁCH NGÔN 21:5 - Những kế hoạch của một người mẫn cán dẫn đến lợi nhuận và chắc chắn là sự vội vã sẽ dẫn đến đói nghèo.
CÁCH NGÔN 28:22 - Người keo kiệt thường muốn trở nên giàu có và không biết rằng nghèo đói đang đợi anh ta.
CÁCH NGÔN 15:27 - Người tham lam thường mang lại cho gia đình mình nhiều rắc rối, nhưng anh ta ghét sự hối lộ.
CÁCH NGÔN 28:20 - Người trung thực sẽ được ban phúc lộc dồi dào, người chỉ hăm hở muốn làm giàu sẽ không tránh khỏi sự trừng phạt.
CÁCH NGÔN 23:4-5 - Đừng cố chịu khổ cực để làm giàu; hãy khôn ngoan để thấy được cái đang cản trở ta. Hãy chỉ nhìn liếc qua của cải thôi, vì chúng sẽ ra đi, vì chắc chắn chúng sẽ vẫy cánh bay vút lên bầu trời, giống như một con đại bàng vậy.